Reklama

Kultura

Wielki naprawdę wielki

Teatr Wielki w Warszawie. Właśnie obchodzimy 50. rocznicę odbudowy teatru

Mateusz Wyrwich

Teatr Wielki w Warszawie. Właśnie obchodzimy 50. rocznicę odbudowy teatru

Teatr Wielki Opera Narodowa jest naprawdę wielki. Nie tylko z powodu wybitnych przedstawień, które wyniosły te dzieła na wyżyny sztuki. Ale też z powodu swych minionych 250 lat, wrosłych w dramatyczną historię naszego narodu. Jest także wielki jako obiekt architektoniczny. Również jako przedsiębiorstwo artystyczne. Zatrudnia bowiem na co dzień ponad tysiąc osób

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Początki teatru w Polsce to ledwie XII wiek. Grano wówczas głównie sztuki religijne. Stąd historia teatru ówczesną scenę opisuje jako – religijną. Spektakle grano zazwyczaj w pomieszczeniach kościelnych. Teatr świecki zawitał do Polski niecały wiek później. Wszelkiego rodzaju trupy teatralne wystawiały swe „igrce” na gościńcach i miejskich placach. Królowały wówczas muzyka i śpiew. Rzadziej recytacja. Jeszcze przez dwa wieki prym wiodły utwory komediowe. I choć korzystano z umiejętności artystów, zawód komedianta nie cieszył się szacunkiem. W niektórych krajach zaś, aż do XV wieku, komedianci nie mogli przystępować do Komunii św.

Wiek XVI przyniósł rozwój teatrów akademickich i szkolnych. Również scen zakładanych przez magnaterię. W tym czasie zamożność domu magnackiego określała nie tylko liczba wystawionych chorągwi, ale wielkość sceny teatralnej i rodzaje prezentowanych sztuk. Spektakle, przede wszystkim dla możnych, grano w rezydencjach m.in. Branickich, Lubomirskich, Radziwiłłów, Rzewuskich czy Zamoyskich. Językami aktorów były wówczas łacina i włoski. Niezwykle rzadko grano w języku polskim. Wystawiano przede wszystkim obcych autorów. Aż do XVIII wieku funkcjonowały 3 rodzaje teatrów: plebejski, kościelny i dworski. Na ogół nieprzenikalne.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Do rangi sztuki teatr podnieśli dopiero monarchowie. Pierwsza zawodowa scena funkcjonowała na dworze Władysława IV Wazy już w trzeciej dekadzie XVII wieku. Tu też, na Zamku Królewskim, powstała scena teatralna. Tu również możemy mówić o początkach baletu w Polsce. Od tego momentu każdy kolejny władca utrzymywał teatr. Grano już nie tylko zagranicznych autorów – także polskich. W szczególności na dworach magnackich przeważali polscy autorzy.

Początki pierwszego publicznego teatru możemy datować na rok 1748, kiedy to August III Sas otworzył Operalnię, gdzie wystawiano zarówno opery, komedie, jak i dramaty. Przedstawienia mogła oglądać nie tylko magnateria, szlachta, ale też niekiedy ludzie innego stanu.

Reklama

Początki teatru narodowego

Pierwszy stały teatr w Polsce powstał jednak nie w Warszawie, ale w 1748 r. w Białymstoku, pod nazwą Komedialnia. Jednak jego początki datujemy od warszawskiej pierwszej sceny narodowej – Teatru Narodowego założonego przez Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1765 r. Do zespołu aktorskiego dołączyli kilkanaście lat później tancerze, zyskując pozycję Tancerzy Narodowych Jego Królewskiej Mości. Obecnie status sceny narodowej posiadają 3 teatry: Teatr Narodowy w Warszawie, Teatr Stary im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie i Teatr Wielki Opera Narodowa, również w Warszawie. Teatr Narodowy miał różne swoje siedziby, m.in. na placu Krasińskich. Tam gdzie dziś ma swą siedzibę Teatr Wielki, od XVII wieku mieścił się Marywil – Marie Ville, czyli miasto Marii – wzniesiony na polecenie królowej Marii Kazimiery zespół rezydencjonalny upamiętniający zwycięstwa Jana III Sobieskiego. Budowla była też swego rodzaju galerią handlową z mnóstwem sklepów i składów. Mieściły się tu również pokoje gościnne dla kupców i delegacji urzędników dyplomatycznych. Marywil zburzono w 1825 r. i w latach 1825-33 zbudowano Teatr Wielki, według projektu Antonia Corazziego. Ten wykorzystał do projektu teatru frontową fasadę Marywilu, zaprojektowaną ongiś przez Piotra Aignera – dodał drugą identyczną. Dziś z ówczesnej budowli pozostał tylko fronton. Wnętrze, poza tzw. salami redutowymi, a także dalsza część teatru, zajmująca dwa hektary, jest powojennego projektu Bohdana Pniewskiego.

Koniec budowy Teatru Wielkiego przypadł na czas po powstaniu listopadowym. Choć jego otwarcie szeroko komentowano w polskiej prasie, dzień ten był wielkim wydarzeniem artystycznym, a także patriotycznym. Rosyjski zaborca nie pozwolił na wystawienie żadnej polskiej sztuki. Teatr więc zadebiutował „Cyrulikiem sewilskim” Rossiniego. Aż do czasu II wojny światowej Teatr Wielki był nie tylko miejscem wielkich wydarzeń artystycznych, triumfów polskich artystów, takich choćby jak Stanisław Moniuszko czy Wojciech Bogusławski, ale też miejscem uroczystości patriotycznych z udziałem m.in. marszałka Józefa Piłsudskiego, premiera Ignacego Paderewskiego i prezydenta Ignacego Mościckiego. W czasie wojny Teatr Wielki został zbombardowany. Dzieła zniszczenia Niemcy dopełnili po Powstaniu Warszawskim.

Reklama

Wielki do dziś

Teatr Wielki, choć miał być odbudowywany już kilka lat po wojnie, otwarty został jednak dopiero w 1965 r. Jak pisze prof. Małgorzata Komorowska, teatrolog, autorka książek o teatrze – na przeszkodzie stanęła bowiem budowa Pałacu Kultury i Nauki, który był najbardziej priorytetową budowlą w Polsce. Ponadto, jak mówi autorka w jednym z wywiadów, Teatr Wielki nie mógł mieć większej kubatury niż PKiN im. Stalina. Rosyjski zaborca i jego poplecznicy bardzo tego pilnowali. Poddany Moskwy, towarzysz Włodzimierz Sokorski, jak mówi prof. Komorowska, przesłał w 1953 r. projekt odbudowy Teatru Wielkiego „(...) do ekspertyzy do Akademii Architektury w Moskwie. Odpowiedź przyszła pozytywna, pod warunkiem dokonania pewnych poprawek. Bryła nowego gmachu Teatru nie mogła mieć też większej kubatury niż PKiN”.

Dziś Teatr Wielki Opera Narodowa tylko w zewnętrznej, frontalnej fasadzie przypomina ten projektowany przez Antoniego Corazziego. Współcześnie zajmuje powierzchnię 2 hektarów. Jego mieszkańcy, artyści i obsługa, w sumie ponad tysiąc osób, mają do dyspozycji 90 tys. m2 powierzchni – pomieszczeń całkowicie dziś odremontowanych na przestrzeni ostatnich 3 lat, wyposażonych w najnowocześniejszą aparaturę elektroniczną, z nową akustyką sal teatralnych i kilkoma kilometrami korytarzy, kilkoma salami do ćwiczeń baletowych, również dla chóru i orkiestry. Nowoczesne są także przestronne garderoby, pokoje gościnne dla artystów, apartament dla dyrygenta. Również wewnętrzny dziedziniec i kilkusetmetrowy taras. Oprócz pomieszczeń teatralnych znajduje się tu Muzeum Teatralne. Teatr przez półwiecze od swojego otwarcia wystawił kilkaset spektakli baletowych i operowych. W głównej sali widowiskowej – im. Stanisława Moniuszki dla widzów przeznaczonych jest 2 tys. miejsc. Sala Kameralna im. Emila Młynarskiego oferuje blisko 300.Powierzchnia sceny to ćwierć hektara. W magazynach garderobianych mieści się blisko 45 tys. kostiumów. Na potrzeby artystów pracuje kilkanaście pracowni, m.in.: tapicerska, krawiecka, farbiarska, perukarska, szewska, malarska, stolarska, a z domów zbudowanych na potrzeby inscenizacji powstałoby spore osiedle. Jest też stołówka, kawiarnia dla pracowników i bufety dla gości. Również kiosk oraz mała przychodnia. Jak mówi Piotr Chybiński: – Teatr Wielki to specyficzna instytucja. Takie małe miasto w mieście. Tu pracują bowiem pasjonaci teatru. Pracują, jak i artyści, po kilkanaście godzin dziennie. Bo każdy jest każdemu potrzebny: artysta rzemieślnikowi, rzemieślnik artyście. Tu ludzie pracują od kilkudziesięciu lat. Nie ma takich, co to przychodzą do pracy na tydzień czy dwa. Większość pracuje od swej młodości do emerytury. To są ludzie całkowicie oddani sztuce. I nie chodzi tu o reżyserów, choreografów czy scenografów. Tu pracują pasjonaci sztuki, którzy czasem tylko przypadkiem wykonują inne zawody: szewców, krawców, elektryków, garderobianych czy perukarzy.

Podziel się:

Oceń:

2016-06-01 08:10

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Brat Albert gwiazdą Teatru Telewizji

Pięknym akcentem kończy się właśnie Rok Świętego Brata Alberta. Jest to godna najwyższego uznania zasługa Telewizji Polskiej, która w poniedziałek 27 listopada wyemitowała teatralną adaptację dramatu Karola Wojtyły Brat naszego Boga w adaptacji i reżyserii Pawła Woldana.

Więcej ...

Burza budzi człowieka ze snu samozadowolenia

2024-06-20 09:26

Adobe Stock, montaż: Anna Wiśnicka

Burza, różnego rodzaju trudności, choroba, doznana niesprawiedliwość czy krzywda, śmierć kogoś bliskiego, kataklizm, który niszczy dorobek życia itp., budzi człowieka ze snu samozadowolenia i samorealizacji. Odzierają go ze złudzeń samowystarczalności.

Więcej ...

Watykan: Karetka od papieża dla szpitala na Ukrainie, zawiezie ją kardynał Krajewski

2024-06-24 12:00

Karol Porwich/Niedziela

Po raz ósmy papieski jałmużnik, kardynał Konrad Krajewski przemierzy trzy tysiące kilometrów z Rzymu do rejonu zborowskiego obwodu tarnopolskiego, aby dostarczyć do tamtejszego Szpitala Centralnego karetkę pogotowia wyposażoną w mobilne centrum resuscytacji podarowane przez papieża Franciszka.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Nowenna do Przenajdroższej Krwi Chrystusa

Wiara

Nowenna do Przenajdroższej Krwi Chrystusa

Rzym: zmarł spowiednik papieża Franciszka

Kościół

Rzym: zmarł spowiednik papieża Franciszka

Wakacyjny savoir vivre w Kościele

Niedziela Łódzka

Wakacyjny savoir vivre w Kościele

Prośmy św. Jana Chrzciciela, aby pomógł nam być...

Wiara

Prośmy św. Jana Chrzciciela, aby pomógł nam być...

Zmiany personalne w diecezji bielsko-żywieckiej 2024

Niedziela na Podbeskidziu

Zmiany personalne w diecezji bielsko-żywieckiej 2024

Ulicami Warszawy przeszedł XIX Marsz dla Życia i Rodziny

Kościół

Ulicami Warszawy przeszedł XIX Marsz dla Życia i Rodziny

Zmiany personalne w diecezji rzeszowskiej

Kościół

Zmiany personalne w diecezji rzeszowskiej

Oczyma duszy widziała miejsca znane z Biblii. Św....

Święci i błogosławieni

Oczyma duszy widziała miejsca znane z Biblii. Św....

Diecezja kielecka: zmiany kapłanów 2024

Kościół

Diecezja kielecka: zmiany kapłanów 2024