Podczas uroczystości kard. Kazimierz Nycz zachęcił do modlitwy w imieniu wszystkich, którzy zginęli w katastrofie przed ośmiu laty oraz ich najbliższych. „Módlmy się także o to, by ten pomnik wszystkich nas jednoczył” – dodał metropolita warszawski.

Kard. Nycz prosił Boga, by wejrzał na wszystkich zgromadzonych w tragiczną rocznicę śmierci sióstr i braci, którzy zginęli pod Smoleńskiem w drodze do Katynia. „Pobłogosław Boże ten pomnik wzniesiony jako znak naszej trwającej o nich pamięci oraz wyraz naszej wdzięczności za wszystko, co przez lata czynili dla ojczyzny w tylu obszarach życia politycznego, wojskowego, społecznego, ekonomicznego, religijnego i kulturalnego. Niech ten pomnik przemawia do przyszłych pokoleń” – modlił się metropolita warszawski.

Odsłonięcia monumentu dokonały rodziny ofiar.

Bryła pomnika, który umiejscowiony jest w pobliżu Grobu Nieznanego Żołnierza, ma kształt trójkąta. Przypomina zarówno statecznik samolotu, czyli część stabilizującą lot, jak i schody. Podstawa ma być podświetlona. Na pomniku widnieje napis: "Pamięci Ofiar Katastrofy Lotniczej Pod Smoleńskiem 10.IV.2010" oraz nazwiska ofiar w porządku alfabetycznym.

Autorem monumentu jest Jerzy Kalina. „Pomnik ma wyrażać to, co jest niewyrażalne, bo pustkę trudno wyrazić, ale mnie zależało, aby on miał w sobie przekaz pustki” – mówi 75-letni artysta.

Jerzy Kalina jest absolwentem malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Specjalizuje się w wielkich działaniach artystycznych, m.in. przygotowuje spektakle plenerowe. Do jego najgłośniejszych prac należy przedstawiająca 14 postaci rzeźba pt. „Przejście” (2005) usytuowana u zbiegu ulic Piłsudskiego i Świdnickiej we Wrocławiu. Rzeźba została uznana za jeden z 25 najbardziej kreatywnych pomników świata.

Kalina jest także autorem grobu bł. ks. Jerzego Popiełuszki a także projektu ołtarzy, przy których św. Jan Paweł II odprawiał Mszę św. w czasie wizyt w Warszawie: w 1987 r. na Placu Defilad i w 1991 r. na Agrykoli. Projektował ponadto kaplicę w Belwederze i Pałacu Prezydenckim.

Następnie, przed budynkiem Garnizonu Warszawa, naprzeciwko placu Piłsudskiego odsłonięto kamień w miejscu, gdzie ma stanąć pomnik prezydenta Lecha Kaczyńskiego.

10 kwietnia 2010 r. w katastrofie lotniczej w Smoleńsku zginęło 96 osób - wszyscy pasażerowie samolotu, którym członkowie delegacji państwowej zmierzali na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej. W katastrofie Tu-154M śmierć poniósł m.in. prezydent Lech Kaczyński i jego małżonka Maria. Zginął też ostatni prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski, biskup polowy Wojska Polskiego Tadeusz Płoski, duchowni różnych wyznań, wicemarszałkowie Sejmu i Senatu, parlamentarzyści.