Reklama

Niedziela w Warszawie

Niechciana pamięć

Centrala Instytutu Pamięci Narodowej przy ul. Towarowej

MARCIN ŻEGLIŃSKI

Centrala Instytutu Pamięci Narodowej przy ul. Towarowej

To tylko kwestia czasu, kiedy prace Instytutu Pamięci Narodowej zostaną sparaliżowane. My, zwykli obywatele, nie tylko stracimy szansę na lepsze poznanie naszej przeszłości, ale będziemy musieli jeszcze słono zapłacić za skandaliczne działania rządzących elit

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Kilkanaście lat zajęło Tadeuszowi M. Płużańskiemu napisanie książki „Bestie”. Na ponad 500 stronach autor opowiada o ludziach, którzy w czasach komunizmu mordowali polskich patriotów, za co nigdy nie zostali ukarani. Dziennikarz stanął więc przed nie lada wyzwaniem - musiał bezbłędnie zadokumentować wiedzę o katach, by żyjący jeszcze zbrodniarze oraz ich potomkowie nie mieli podstaw pozwać go do sądu.
Zadanie wykonał bezbłędnie. Bo choć w książce padają nazwiska z pierwszych stron gazet, to jeszcze nikt nie wytoczył Płużańskiemu procesu. - Zbierając materiał do pracy najwięcej czasu spędziłem w archiwach Instytutu Pamięci Narodowej, głównie w centrali przy ul. Towarowej. Kiedy usłyszałem, że budynek ten został sprzedany z ludźmi i znajdującym się tam archiwum to pomyślałem, iż to oznacza zakamuflowaną likwidację IPN - mówi „Niedzieli” Tadeusz M. Płużański. - A to oznacza, że znowu pozwalamy sobie wyrwać prawo do naszej narodowej pamięci.

Nie tylko lustracja

Powstały w 1998 r. Instytut Pamięci Narodowej przez wiele osób ciągle postrzegany jest przez pryzmat lustracji. Tymczasem to tylko mała część działań. Znacznie więcej sił i środków przeznaczanych jest na działalność pionów archiwalnego (90 km akt), śledczego oraz na działania w zakresie edukacji publicznej. Wystarczy spojrzeć na przedsięwzięcia podejmowane przez oddziały i delegatury, by przekonać się, jak niesprawiedliwe są oceny sprowadzające IPN do lustracji. - Po tym względem dzisiaj i tak jest lepiej. Bo teraz np. mówi się o lustracji, a przecież przez lata oskarżano nas o - jak mówiono - „dziką lustrację”, nieuczciwie pomijają fakt, że to nie IPN był sędzią w tego typu procesach - mówi nam Andrzej Arseniuk, rzecznik prasowy Instytutu.
W ciągu 14 lat działalności IPN wydał ok. tysiąca książek podejmujących przemilczane aspekty naszej historii. - Wiele z nich to publikacje pokazujące bohaterstwo osób zapomnianych. Przywracają one pamięć o takich postaciach jak np. rotmistrz Pilecki - mówi Arseniuk. - Najbardziej cenię leksykony takie jak „Atlas podziemia niepodległościowego” oraz dzienniki ludzi, którzy byli bezpośrednimi świadkami historii - dodaje T. M. Płużański, którego ojciec był bliskim współpracownikiem Pileckiego, za co skazano go na karę śmierci zamienioną potem na wieloletnie więzienie.
Pion śledczy IPN został powołany jako Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Prokuratorzy prowadzą ok. 700 spraw. Do tej pory skierowali do sądów 300 aktów oskarżenia. 150 zbrodniarzy udało się skazać. Ostatnio Sąd Okręgowy Warszawa-Mokotów skazał na 4 lata pozbawienia wolności szefa UB w Jarosławiu, który pod koniec lat 40. XX wieku bił gumą i przypalał żelazem polskich partyzantów.
- Prace pionów śledczego i lustracyjnego IPN będą w sposób naturalny wygaszane. Przede wszystkim ze względu na to, że zbrodniarze nazistowscy i komunistyczni dobiegają swojego ziemskiego kresu - mówi „Niedzieli” prof. Jan Żaryn, były szef Pionu edukacji IPN. - Natomiast praca naukowo-edukacyjna ma charakter długoterminowy, ponieważ czasy PRL skurczyły naszą perspektywę historyczną. I teraz wiele czasu musimy poświęcić na jej rozszerzenie.
Zadanie to szczególnie istotne jest dla ludzi młodych. I trzeba przyznać, że na polu edukacji IPN jest szczególnie aktywny. Tylko we wrześniu w Warszawie można było wziąć udział w grze miejskiej „Radość wygrywania”, obejrzeć wystawę o zbrodniach Wermachtu czy pójść na cykl „Aktorzy opowiadają o PRL” i posłuchać tam historii Ewy Dałkowskiej. W pobliskim Tomaszowie Mazowieckim Instytut zaprezentował wystawę „Zagłada żydowskich miasteczek”. W Gdyni natomiast odbyła się konferencja o „Solidarności Walczącej”, a w Częstochowie zaprezentowano wystawę „1966 - Millenium kontra 1000-lecie”. - Edukacja publiczna to nasze zadanie ustawowe. Prace te koordynuje centrala IPN, a w terenie realizuje 11 oddziałów i 7 delegatur - mówi Arseniuk. - Pokazując wydarzenia z historii regionalnej i bohaterów tamtych miejsc uczymy patriotyzmu, skłaniamy do refleksji nad przeszłością. Ale przypomnienie historii jest też przestrogą, aby pewne rzeczy się nie powtórzyły - podkreśla rzecznik.
Jak ważne jest nie tylko dbanie o pamięć, ale także promowanie prawdziwej historii o Polsce na świecie, przekonaliśmy się boleśnie całkiem niedawno. W maju prezydent USA Barak Obama użył określenia „polski obóz śmierci”. Stało się to przy okazji wręczania Medalu Wolności nieżyjącemu już Janowi Karskiemu (polskiemu patriocie, który pierwszy poinformował prezydenta Roosevelt’a o holokauście Żydów dokonywanym przez Niemców na okupowanych ziemiach II RP).
Przedstawiciel Polski na uroczystości w Białym Domu nie zareagował na skandaliczne słowa Obamy, bo - jak mówił - nie miał uprawnień, by psuć relacje między naszymi państwami. Zareagował za to IPN. 1 września Instytut uruchomił anglojęzyczny portal o niemieckich obozach zagłady i obozach koncentracyjnych na terenie okupowanej Polski truthaboutcamps.com.
To zdarzenie najlepiej pokazuje, jak bardzo Instytut Pamięci Narodowej jest potrzebny Polsce i Polakom. Niestety, nie wszyscy się z tą oczywistością zgadzają.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Ważniejszy interes partyjny

Postkomunistyczna lewica od samego początku kwestionowała istnienie IPN. W latach swoich rządów (2001-05) znacząco ograniczała budżet Instytutu. Tą samą drogą poszli też posłowie Platformy Obywatelskiej. Z tym, że teraz sytuacja jest dramatyczniejsza, bo centrala IPN przy ul. Towarowej została sprzedana prywatnej firmie, która w każdej chwili może Instytutowi wymówić dzierżawę. Gdyby tak się stało, to IPN w ciągu 12 miesięcy musiałby opuścić zajmowaną przez lata siedzibę. A to zdaniem znawców oznacza nie wiadomo ile trwający paraliż, albo nawet likwidację.
Rzecznik Arseniuk nie dopuszcza myśli o likwidacji IPN, ale potwierdza, że Instytut może mieć problem z wykonywaniem swoich ustawowych zadań. - To jest po prostu niemożliwe, aby przenieść się z Towarowej w ciągu 12 miesięcy - mówi.
O tym, że nie uregulowany status prawny budynku przy Towarowej może stać się problemem wiedziano od dawna. Dopóki jednak gmach należał do kontrolowanej przez państwo spółki „Ruch” wszystko było pod kontrolą. Instytut wyłożył 17 mln zł na adaptację budynku do swoich potrzeb. Większość tych środków poszła na systemy zabezpieczeń elektronicznych. Dzięki temu przy Towarowej można np. przesłuchiwać świadków na okoliczność zdarzeń mających klauzulę tajną. Jest też specjalna czytelnia dla dokumentów utajonych. Do tego dochodzi katalog główny, kilometry archiwów, informatyczne serwerownie itd. W sumie, jak dosadnie stwierdziła jedna z osób zasiadających we władzach Instytutu. - Tych systemów nie da się po prostu wypruć ze ścian i przenieść w inne miejsce. A bez zabezpieczeń w nowym miejscu nie można w ogóle przenosić tych dokumentów.
Zmiana siedziby, to nie tylko paraliż, ale i znaczące koszty liczone w dziesiątkach milionów złotych. Te ostatnie poniesie budżet państwa, czyli de facto my podatnicy. I poniesiemy je na pewno. Nie wiadomo tylko, jak słony to będzie rachunek.
Po tym, jak Skarb Państwa sprzedał „Ruch”, Instytut od razu informował o niebezpieczeństwie utraty siedziby. Prezes IPN prosił Ministerstwo Finansów o środki (ok. 37 mln zł) z rezerwy budżetowej na wykup budynku. Ale resort kierowany przez ministra Vincenta-Rostowskiego odmówił. Jako państwowa osoba prawna Instytut przygotował budżet na rok 2012, w którym znajdowała się pozycja 10 mln zł na wykup budynku w ratach. Jednak w trakcie prac sejmowej komisji finansów wykreślono tę pozycję. Co więcej, także w innych miejscach zmniejszono budżet IPN. W efekcie budżet żadnej innej instytucji państwowej na rok 2012 nie został mocniej okrojony (o ponad 36 mln zł) niż budżet IPN. W tej sytuacji Instytut nie miał szans na wykupienie budynku z własnych środków, choć „Ruch” złożył mu propozycję pierwokupu. Biurowiec nabyła firma GHN. „Ruch” natomiast złożył pozew do sądu o spłatę ponad 41 mln zł z tytułu korzystania z budynku. Co jest skutkiem niezrealizowania porozumienia pomiędzy sprywatyzowaną spółką a Skarbem Państwa.

W jakim kraju żyjemy?

Polityczne harce rządzącej koalicji wokół IPN powodują, że kolejne dziesiątki milionów z naszych podatków nie zostaną wydane efektywnie. Pójdą na łatanie zaniechań, a prawda o naszej przeszłości, do której prawo ma cały naród, będzie nadal w posiadaniu wąskiego grona osób.
- W krajach zachodnich działania związane z upowszechnianiem historii narodowych, a więc to czym zasadniczo zajmuje się IPN, nie są w ogóle tematem sporów politycznych. W Niemczech np. nikt nie śmie mówić o tym, by zlikwidować Instytut Gaucka. Fałszowanie historii i ograniczanie do niej dostępu to domena takich krajów jak Białoruś czy Kuba. Skandal z IPN-em powinien nas, jako społeczeństwo, skłonić do refleksji nad pytaniem, w jakim kraju żyjemy - podsumowuje autor „Bestii”.

Podziel się:

Oceń:

2012-12-31 00:00

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Prezydent: "operacja polska" była wstrząsającym ludobójstwem

PAP/Paweł Supernak

"Operacja polska" była wstrząsającym ludobójstwem. Nie można tego nazwać inaczej - podkreślił prezydent Andrzej Duda w liście do uczestników czwartkowej uroczystości przy pomniku "Poległym i Pomordowanym Na Wschodzie" w Warszawie upamiętniającej 85. rocznicę rozpoczęcia masowej eksterminacji Polaków - mieszkańców Związku Sowieckiego.

Więcej ...

Kijów: przedstawiciele religii z amerykańskimi partnerami o walce z rosyjską dezinformacją

2024-06-21 17:56

XtravaganT/fotolia.com

Kwestia zwalczania dezinformacji uprawianej przez rosyjskie instytucje wyznaniowe na arenie międzynarodowej była jednym z tematów spotkania Wszechukraińskiej Rady Kościołów i Organizacji Religijnych (WRKiOR) z zespołem Fundacji „Razom” z siedzibą w USA. Odbyło się ono 20 czerwca w Kijowie, a wziął w nim udział między innymi biskup kijowsko-żytomierski Witalij Krywicki SDB, a także inni przedstawiciele ukraińskich Kościołów i organizacji religijnych.

Więcej ...

Abp Jędraszewski złożył rezygnację z urzędu metropolity krakowskiego w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego

2024-06-22 10:06
Abp Marek Jędraszewski

Episkopat Flickr

Abp Marek Jędraszewski

Metropolita krakowski abp Marek Jędraszewski podczas spotkania dotyczącego zmian personalnych w diecezji poinformował, że złożył na ręce papieża Franciszka rezygnację z pełnionego urzędu metropolity krakowskiego w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego. 24 lipca skończy 75 lat.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Nowenna do Przenajdroższej Krwi Chrystusa

Wiara

Nowenna do Przenajdroższej Krwi Chrystusa

Diecezja kielecka: zmiany kapłanów 2024

Kościół

Diecezja kielecka: zmiany kapłanów 2024

Czas w końcu oddać się w ręce Jezusa, aby mógł się...

Wiara

Czas w końcu oddać się w ręce Jezusa, aby mógł się...

Największa flaga Najświętszego Serca Jezusa zawisła w...

Kościół

Największa flaga Najświętszego Serca Jezusa zawisła w...

Ulicami Warszawy przeszedł XIX Marsz dla Życia i Rodziny

Kościół

Ulicami Warszawy przeszedł XIX Marsz dla Życia i Rodziny

Zmiany personalne w diecezji bielsko-żywieckiej 2024

Niedziela na Podbeskidziu

Zmiany personalne w diecezji bielsko-żywieckiej 2024

Oczyma duszy widziała miejsca znane z Biblii. Św....

Święci i błogosławieni

Oczyma duszy widziała miejsca znane z Biblii. Św....

Rozważania na niedzielę: Lekarz odpuszczał grzechy

Wiara

Rozważania na niedzielę: Lekarz odpuszczał grzechy

Zmiany personalne w diecezji rzeszowskiej

Kościół

Zmiany personalne w diecezji rzeszowskiej